Góry Stołowe
Jedno z najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych pasm górskich w Polsce, w obrębie których znajduje się Stołowogórski Park Narodowy. To jedno z dłuższych pasm sudekich. Aż dwa razy przekraczają one granicę polsko-czeską. Ciągną się od doliny Bystrzycy Dusznickiej na płn. zach. aż po rejon Mieroszowa i Krzeszowa, gdzie mają także inną nazwę: Zawory. Łączna ich długość to 42 km. Od płn. wsch. kończą się na rzece Ścinawce, która też dwa razy przekracza granicę, a od zach. na dolinach rzek Metui i jej prawego dopływu Jivki (w Czechach).
Dla turystów najbardziej znany jest ich fragment w rejonie Polanicy, Dusznik, Kudowy i Karłowa (PN Gór Stołowych), mniej osób wie o atrakcjach czeskich (Broumovskie Ściany i Teplicko-Adršpachskie Skały), zaś tylko prawdziwi krajoznawcy znają osobliwości rejonu Mieroszowa.
Jest to jedyny w Polsce przykład gór płytowych, zbudowanych z górnokredowych piaskowców, leżących w dwóch głównych poziomach. Stanowiły one dno morza, które zostało wypiętrzone na wysokość kilkuset metrów w wyniku ruchów górotwórczych. Pomiędzy nimi występują pokłady nieprzepuszczalnych margli. Na skutek erozji przyroda wyrzeźbiła w skałach piaskowca fantastyczne formy skalne tworzące zespoły, stanowiące najwyższej klasy atrakcje krajoznawcze.
Góry Stołowe widziane z odległości kilkunastu kilometrów mają charakter płaskiego stołu (stąd nazwa) o pionowych krawędziach opadających niekiedy 300 m w dół, w kierunku Kotliny Kłodzkiej i dolinie rzeki Bystrzycy Dusznickiej.
Z wyrównanego niższego poziomu Gór Stołowych wyrastają 4 zasadnicze masywy skalne. Najwyższym jest Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.). Na szczyt prowadzi droga zbudowana z 682 kamiennych stopni. Ogromny labirynt pośród wspaniałych form skalnych posiadających nazwy utworzone od swoich charakterystycznych kształtów, oraz kilka punktów widokowych, skąd przy dobrej widoczności zobaczyć można całą Ziemię Kłodzką, oraz pasmo Sudetów wraz z Karkonoszami.
W budowie geologicznej i rzeźbie tych gór dominują piaskowce. Jednak skały te w rejonie Karłowa różnią się od występujących w Czechach, a te z kolei są inne, niż piaskowiec w rejonie Krzeszowa, Mieroszowa i w Obniżeniu Radkowa: ten ostatni ma charakterystyczną czerwoną barwę i jest najstarszy. Pochodzi z permu (okresu ery paleozoicznej) i liczy sobie ok. 300 milionów lat. Rozwój rzeźby tego obszaru rozpoczął się z chwilą wycofania się stąd morza. Wtargnęło ono tu ok. 140 mln. lat temu, a ustąpiło przed ok. 67 mln. lat). Okres ten geologowie nazywają kredą. Na dnie morza osadzały się i zespalały piasek i różne szczątki organiczne. Ponieważ warunki tam panujące zmieniały się, powstały w sumie trzy warstwy płyt skalnych. Od dołu są to kolejno: piaskowce poziomu dolnego, warstwa margli oraz piaskowiec górnego piętra. Ruchy górotwórcze tzw. orogenezy alpejskiej (67- 2 mln. lat temu) spowodowały popękanie Sudetów, powstanie wielu uskoków i wypiętrzenie pewnych ich partii. W ten sposób Góry Stołowe stały się górami i są jedynymi w Polsce górami o budowie płytowej. Warstwy piaskowców i margli nie leżą jednak poziomo: są nachylone średnio 10° i podniesione w kierunku płn. zach. Wynika stąd dzisiejsza rzeźba terenu.
